احساس خشکی، سوزش و خارش در ناحیه تناسلی از علائم شایع خشکی واژن می‌باشد. حدود نیمی از زنان بالای 45 سال دچار خشکی واژن می‌باشند با این حال مطرح کردن این موضوع در بعضی جوامع به صورت یک تابو باقی مانده است و زنان بسیاری از مطرح کردن این مشکل و درمان آن خودداری می‌نمایند. با اینکه در بیشتر موارد خشکی واژن به علت یائسگی و در خانم‌های میانسال اتفاق می‌افتد اما گاهی اوقات ممکن است خانم‌ها در سنین جوانی نیز این مشکل را تجربه نمایند.
خشکی واژن چگونه اتفاق می افتد؟
در ایجاد چرخه منظم قاعدگی و همچنین باروری، یکی از مهم ترین چیزهایی که نقش بسزایی دارد، هورمون استروژن است. این هورمون مستقیما با رشد سینه زنان مرتبط است. کاهش این هورمون می تواند مشکلات مختلفی از جمله یائسگی را سبب شود که در اثر افزایش سن رخ می دهد.یکی از مشکلات رایج پس از یائسگی، خشکی واژن است.
در صورتی که این هورمون کاهش یابد، واژن رطوبت و سفتی خود را از دست داده و سبب نازک و خشک شدن دیواره آن می شود. همین کار سبب می شوذ تا واژن حالت الاستیکی خود را از دست دهد. گاهی اوقات همین مشکل سبب تغییر رنگ واژن نیز می گردد.
علل خشکی واژن چیست؟
خشکی واژن به علت کاهش هورمون استروژن اتفاق می‌افتد، این هورمون سبب روان شدن واژن می‌شود و از هرگونه آسیبی پیشگیری می‌نماید. زمانی که سطح هورمون استروژن کاهش بیابد، دیواره‌ی واژن منقبض و دچار خشکی می‌شود. یکی از عملکردهای استروژن مرطوب و سالم نگه داشتن پوشش داخلی واژن می‌باشد.
خشکی واژن در اغلب اوقات به دنبال یائسگی رخ می دهد. در 47 درصد از زنان 3 سال پس از آخرین دوره قاعدگی خشکی واژن آغاز می‌شود اما به جز یائسگی دلایل دیگری نیز در این اختلال دخیل می‌باشند که بعضی از آن‌ها شامل موارد زیر می‌باشد :
- افسردگی شدید
- برداشتن تخمدان‌ها
- استرس مداوم عاطفی
- عوارض جانبی درمان سرطان
- فیبروم‌های رحمی یا ناباروری
- تجربه‌های جنسی آسیب‌زا در گذشته
- شیوه‌ی زندگی ناسالم مانند سیگار کشیدن
- موادی که باعث افزایش دفع مایعات از بدن می‌شود مانند الکل و کافئین
- بیماری‌هایی مانند دیابت و برخی از سرطان‌ها
- شیردهی یا داروهای ضدباروری خوراکی
- داروهای آلرژی‌زا و آنتی‌هیستامین‌ها
- استفاده طولانی‌مدت از تامپون
- عوارض جانبی برخی داروها
- پرتودرمانی قسمت لگن
- اندومتریوز پیشرفته
- ورزش بیش از حد
خشکی واژن در موارد زیر نیز می‌تواند ایجاد شود:
- اگر در هنگام رابطه جنسی تحریک کافی صورت نگیرد.
- استفاده از صابون‌های معطر جهت شستشوی ناحیه تناسلی
- استفاده از دوش برای شستشوی داخل واژن و یا اطراف آن
علائم خشکی واژن
- تکرر ادرار
- عفونت ادراری
- احساس درد در واژن
- خارش در ناحیه تناسلی
- کاهش تمایل به رابطه جنسی
- درد و ناراحتی در هنگام رابطه جنسی
- خشکی واژن موجب درد شدید هنگام مقاربت می‌شود و در نتیجه مشکلاتی که به دنبال آن ایجاد می‌شود ممکن است باعث ایجاد سوزش هنگام ادرار و التهاب مثانه 24 تا 72 ساعت پس از رابطه جنسی شود.
بایدها و نبایدها در درمان خشکی واژن
- استفاده از مرطوب کننده‌های واژن، این مرطوب کننده‌ها را می توان در داخل و یا اطراف واژن استفاده کرد.
- قبل از ایجاد رابطه جنسی معاشقه کافی داشته باشید تا در هنگام رابطه، واژن شما مواد روان کننده به قدر کافی ترشح نماید.
- برای شست و شوی ناحیه تناسلی خود از صابون‌ها و مواد شستشوی بدون عطر استفاده نمایید.
- قبل از شروع رابطه جنسی از روان‌کننده‌هایی که بر مبنای آب هستند در داخل واژن، اطراف آن یا روی آلت تناسلی شریک جنسی خود استفاده نمایید.
- از کرم‌ها، لوسیون‌ها و ژل‌های نفتی استفاده نکنید، این مواد می‌توانند باعث عفونت واژن شوند و در نتیجه ممکن است دچار خشکی واژن شوید. به طور کلی از هرگونه ماده آرایشی و بهداشتی که مجوز استفاده در ناحیه واژن را ندارد استفاده ننمایید، این موادر می توانند PH طبیعی واژن را به هم بریزند و به دنبال آن مشکلات عدیده‌ای را ایجاد نمایند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمود؟
درمان خشکی واژن باید با مراجعه به پزشک متخصص زنان و تشخیص علت زمینه‌ای آن صورت بگیرد، بدون تشخیص دقیق هرگونه درمانی ممکن است نتیجه‌ی مطلوب را در پی نداشته باشد.
اگر هرکدام از علائمی که در ادامه توضیح داده می‌شود را دارید باید برای درمان حتماً به یک متخصص زنان خوب مراجعه نمایید :
- چند هفته از شروع این بیماری می‌گذرد و درمان‌های خانگی و داروهای بدون نسخه در درمان خشکی واژن موثر نبوده‌اند.
- این اختلال سبب مشکل در فعالیت‌های روزمره شما شده است.
- خشکی واژن سبب ایجاد نارضایتی حین رابطه جنسی شده است.
- همراه با خشکی واژن ترشحات غیرعادی یا خون‌ریزی‌های غیرمعمول از واژن دارید.
- بعد از رابطه جنسی یا در بین دو دوره‌ی قاعدگی خود دچار خون‌ریزی می‌شوید.
یکی از درمان‌های رایج برای درمان این بیماری استفاده از داروهای مبتنی بر استروژن است، این داروها می‌توانند به روش هایی که در ادامه توضیح داده می‌شود مصرف شود:
- کرم‌هایی که به صورت موضعی در ناحیه واژن استعمال می‌شود
- حلقه‌هایی که داخل واژن قرار داده می‌شود و هر سه ماه تعویض می‌شود.
- کپسول‌هایی که هفته‌ای دو یا سه بار باید داخل واژن استفاده شود.
- اگر خشکی واژن به دلیل تغییرات سطح هورمون‌ها در حین یائسگی باشد باید تحت درمان جایگزین هورمونی قرار بگیرید، اختلالت هورمونی پس از یائسگی علاوه بر خشکی واژن ممکن است سبب مشکلاتی نظیر گرگرفتگی و اختلالات خلق و خوی شود، بنابراین جهت به حداقل رساند تمامی این عوارض، هورمون درمانی یکی از درمان‌های مناسب همزمان با شروع یائسگی می‌باشد.