زایمان زودرس یا پیش از موعد منجر به تولد نوزاد نارس می‌شود که ممکن است تا اخر عمر درگیر مشکلات عدیده‌ای باشد. در این نوع زایمان، نوزاد مابین هفته های 20 تا 37 متولد می شود، چرا که انقباضات می دهد که انقباضات پشت سر هم پیش از هفته 37 ام بارداری اتفاق می افتد، به همین علت هم دهانه رحم باز شده و تولد زودرس اتفاق می افتد. در این مقاله با ما همراه باشید تا اطلاعات بیش تری را کسب نمایید.
بیش تر بخوانید : زایمان سزارین
زایمان زودرس
به زایمانی که پیش از اتمام 37 هفته‌ی بارداری منجر به تولد نوزاد زنده شود، زایمان زودرس گفته می‌شود. زایمان زودرس زیرمجموعه‌هایی دارد که با توجه به سن حاملگی مشخص می‌شود، این زیرمجموعه‌ها عبارتند از:
- بسیار زودرس (نوزادانی که زودتر از 28 هفته متولد می‌شوند)
- خیلی زودرس (نوزادان بین 28 تا 32 هفته)
- نارس متوسط (بین 32 تا 37 هفته‌ی بارداری)
زایمان زودرس ممکن است به صورت خود به خود و با شروع علائم زایمان انجام شود و یا بنا به دلایل پزشکی جهت حفاظت از جان مادر و یا نوزاد، پزشک زایمان سزارین جهت تولد نوزاد پیش از موعد مقرر انجام دهد.
در کشورهای کم درآمد تقریباً نیمی از کودکانی که زودتر از 32 هفته متولد می‌شوند به دلیل عدم مراقبت‌های لازم مانند شیردهی، مراقبت در مقابل عفونت‌ها و یا مشکلات تنفسی جان خود را از دست می‌دهند اما در کشورهای پیشرفته تقریباً تمام نوزادان زنده می‌مانند.
علل زایمان زودرس
در بسیاری از مواقع زایمان زودرس خود به خود اتفاق می‌افتد، مکانیسم و دلایل زایمان زودرس به طور کامل شناخته نشده است، در واقع در 50 درصد موارد علت زایمان زودرس مشخص نمی‌باشد اما برخی از مهمترین دلایلی که می‌تواند منجر به زایمان زودرس شود عبارت است از :
عواملی که می‌تواند شروع زایمان را تحریک نماید مانند جدا شدن جفت، نارسایی دهانه رحم، تغییرات هورمونی
سابقه زایمان زودرس در بارداری قبلی
اگر زایمان قبلی شما پیش از 28 هفته بارداری خاتمه یافته است، احتمال زایمان زودرس در بارداری فعلی شما 10 برابر افزایش می‌یابد. برخی از بیماری‌های عفونی مانند عفونت‌های ادراری درمان نشده، واژینوز باکتریایی و …
بارداری‌های چندقلو
تولد نوزادان دوقلو و چندقلو در سال‌های اخیر به دلیل استفاده از داروهای بارداری و سایر روش‌های بارداری افزایش یافته است. حدود نیمی از نوزادان دوقلو زودتر از 32 هفته به دنیا می‌آیند. در بارداری چند قلو، نوزادان چند قلو به صورت طبیعی و بدون مشکل خاصی زودتر از موعد به دنیا می‌آیند اما در برخی مواقع بنا دلایل پزشکی و عوارض بارداری باید زودتر به دنیا بیایند.
- مصرف مواد مخدر و یا سوء مصرف الکل
- سن مادر (سن زیر 17 سال و بالای 40 سال)
- برخی بیماری‌ها مانند کم خونی، استرس
- نوشیدن الکل، سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر
پیشگیری از زایمان زودرس
جهت جلوگیری از مرگ و میر و آسیب به نوزادان پیشگیری از زایمان زودرس یکی از اهداف هر سازمان بهداشتی می‌باشد. برخی از راهکارهایی که سازمان بهداشت جهانی در رابطه با پیشگیری از زایمان زودرس ارائه می‌نماید عبارت است از:
- رژیم غذایی مناسب با شروع بارداری
- عدم مصرف مواد مخدر، سیگار و الکل در تمام ایام بارداری
- معاینات منظم مادر (حداقل 8 چکاپ منظم توسط پزشک متخصص زنان و یا ماما لازم می‌باشد)
- اندازه‌گیری جنین با استفاده از سونوگرافی
- غربالگری‌های توصیه شده قبل از 12 هفته جهت شناسایی عوامل خطر احتمالی در طی زایمان
راهکارهای درمانی هنگام مواجه با زایمان زودرس
با توجه به سن جنین ممکن است درمان‌های متفاوتی ارائه شود برخی از این درمان‌ها عبارتند از:
- تجویز کورتیکواستروئیدها قبل از زایمان جهت بلوغ ریه و سایر اندام جنین
- اندازه‌گیری مرتب فشار خون، ضربان قلب، تنفس مادر و جنین
- سرکلاژ دهانه رحم
مراقبت‌های پس از زایمان زودرس
در صورت بروز زایمان زودرس نوزاد باید بلافاصله توسط متخصص نوزادان معاینه و بررسی شود، در صورت وجود هرگونه عفونت، مشکل تنفسی و یا سایر عوارض زایمان زودرس، نوزاد به بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان و انکوباتور انتقال داده می‌شود.
گاهی اوقات لازم است نوزاد نارس تا موعد زایمان طبیعی در دستگاه انکوباتور قرار بگیرد اما در برخی مواقع در صورتی که وضعیت نوزاد در شرایط مناسب قرار داشته باشد زودتر از موعد از بیمارستان مرخص شود.
نوزادان نارس نسبت به سایر نوزادان بیشتر در معرض خطر مرگ ناگهانی نوزادان قرار دارند، بنابراین باید نسبت به مراقبت شبانه روزی از این نوزادان نهایت دقت و توجه را داشته باشید.
حمایت‌های عاطفی از مادر جهت حفظ روحیه و مقابله با استرس‌هایی که به دلیل زایمان زودرس متحمل شده است نیز باید در برنامه‌های تیم مراقبت پزشکی قرار داشته باشد.