از اتفاق‌های مهم و بهترین لحظه‌های زندگی یک زن، بارداری، زایمان و مادرشدن است. پس از مراقبت‌های دوران بارداری، یک مادر باید سختی و مشکلات زایمان هم پشت سر بگذارد. باتوجه به شرایط روحی و فیزیکی مادر، زایمان به دو صورت طبیعی و سزارین اتفاق می‌افتد. امروزه بسیاری از خانم‌ها به دلیل ترس از زایمان طبیعی، به زایمان سزارین روی آورده‌اند. اما در مواردی مانند آمدن نوزاد با پا یا شانه، افت ضربان قلب جنین حتما باید سزارین انجام شود. عمل سزارین، مزایا و معایبی دارد که لازم است با دقت به آن توجه کرد. در ادامه بیشتر در مورد آن توضیح می‌دهیم.
زایمان سزارین چیست؟
یک روش جراحی است که برای به دنیا آمدن نوزاد در زمانی که زایمان طبیعی نمی‌تواند به طور ایمن انجام شود، استفاده می‌شود. براساس شرایط اضطراری فرد هم می‌تواند به سرعت اتفاق بیفتد. در واقع سزارین عملی است برای به دنیا آوردن نوزاد از طریق بریدگی ایجاد شده در شکم و رحم. این برش معمولا در سراسر شکم، درست زیر خط بیکینی ایجاد می‌شود. تقریبا از هر 4 زن باردار، یک نفر بصورت سزارین، زایمان می‌کند.
علت انجام زایمان سزارین
عمل سزارین ممکن است به عنوان یک روش برنامه‌ریزی شده (انتخابی) توصیه شود که در این صورت معمولا در هفته سی و نهم بارداری انجام می‌شود. یا در موارد اضطراری پیشنهاد شود، اگر پزشک تشخیص دهد که زایمان طبیعی برای مادر و جین خطرناک است. موارد اضطراری عبارتند از :
- کودک در وضعیت بریچ قرار دارد.
- جفت کم ارتفاع دارید (جفت پرویا).
- فشارخون مرتبط با بارداری دارید (پره اکلامپسی).
- دارای عفونت خاص هستید (عفونت تبخال تناسلی که در اواخر بارداری رخ می‌دهد یا HIV درمان نشده).
- کودک اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت نمی‌کند.
- زایمان پیشرفت نمی‌کند یا خونریزی بیش از حد واژن وجود دارد.
- بیش از یک نوزاد را حمل می‌کنید.
- افتادگی بند ناف
چه اتفاقی حین زایمان سزارین می‌افتد؟
بیشتر سزارین‌ها تحت بی‌حسی نخاعی یا اپیدورال انجام می‌شود. این بدان معنی است که شما بیدار خواهید بود، اما قسمت پایین بدن بی‌حس شده است و هیچ دردی احساس نمی‌کنید. معمولاً یک پردۀ عمودی بالای سینه مادر قرار می‌گیرد تا نتواند جراحان را ببیند. معمولا یک برش به طول 10 تا 20 سانتی‌متر سانتی‌متر در قسمت پایین شکم و رحم ایجاد می‌شود تا نوزاد به دنیا بیاید. در این زمان مادر، گاهی تکان و فشارهایی را احساس می‌کند. زمانی که کیسه آمنیوتیک پاره شود، ماشین مکنده این مایع را از اطراف جنین به داخل یک شیشه می‌کشد. پس از تخلیه مایع آمنیوتیک، دستیاران به دو طرف برش رحم فشار می‌آورند تا جراح ابتدا سر نوزاد را خارج کند. توجه کنید که در زایمان بریج ابتدا پاها بیرون می‌آیند. سپس با یک سرنگ بینی و دهان نوزاد را از مایع پاک می‌کنند. بند ناف نوزاد توسط جراح بریده می‌شود و نوزاد به پرستار سپرده می‌شود. در پایان برش‌های ایجاد شده را بخیه می‌زنند.
بیش تر بخوانید : انتخاب بهترین متخصص زنان
عوارض زایمان سزارین
مانند هر عمل جراحی، سزارین نیز با خطراتی همراه است. آگاهی از این عوارض بخصوص اگر بدلیل غیرپزشکی انجام شود، اهمیت زیادی دارد. این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- عفونت زخم یا پوشش رحم
- از دست دادن خون
- آمبولی
- آسیب به روده یا مثانه
- ناهنجاری‌های جفت در حاملگی بعدی
- آسیب جنین
- مشکلات تنفسی کودک
بهبودی بعد از سزارین
دوره نقاهت زایمان سزارین بیشتر از زایمان طبیعی است. بعد از جراحی داروهایی به مادر داده می‌شود تا بتواند با درد این بریدگی‌ها کنار بیاید. همچنین فشار خون، نبض، ادرار، میزان خون و وزن رحم کنترل می‌شوند. سرم وریدی بعد از 48 ساعت بیرون کشیده می‌شود و بعد از 24 ساعت مادر می‌تواند با کمک یک فرد قدم بزند. قدم‌زدن باعث بهبود سریع‌تر شده و از ایجاد لخته خون در ورید ناحیه ران‌ها جلوگیری می‌کند. سه روز بعد از زایمان سزارین مادر می‌تواند حمام کند و در روز چهارم بخیه‌های آن کشیده می‌شود. زخم روی شکم نهایت یک اسکار تشکیل می‌دهد که در ابتدا واضح است ولی اغلب با گذشت زمان محو می‌شود.
مراقبت‌های بعد از زایمان سزارین
مراقبت های بعد از زایمان سزارین به شرح زیر است :
بعد از زایمان بهتر است که بلند شوید و راه بروید. قدم‌زدن به جلوگیری از لخته شدن خون و یبوست کمک می‌کند. پرستار یا پزشک به شما حالت قرارگیری نوزاد برای شیردهی را آموزش می‌دهد تا در ناحیه برش سزارین دردی ایجاد نشود.
- راحت باشید و استراحت کنید. مخصوصا در چند هفته اول در وضعیت بدنی صحیح قرار بگیرید.
- برای جایگزینی مایعات از دست رفته در طول سزارین، مقدار زیادی مایعات بنوشید.
- از برقراری رابطه جنسی تا حدود دو ماه خودداری کنید.
- در صورت نیاز از داروهای مسکن استفاده کنید.
- اگر علائم افسردگی پس از زایمان دارید، به پزشک مراجعه کنید.
- تا 2 الی 3 هفته رانندگی نکنید.
- حتما از توالت فرنگی استفاده کنید.
- از انجام فعالیت‌ها و ورزش‌های سنگین اجتناب کنید.
- از هر دو سینه به نوزاد شیر دهید. در صورت احساس درد و سفتی در سینه‌ها به پزشک خود اطلاع دهید.
- سه روز بعد از سزارین بعد از باز کردن پانسمان به حمام بروید و جای بخیه را به آرامی بشویید. بعد از آن با حرارت کم سشوار محل بخیه را خشک کنید.
- برای جلوگیری از شل‌شدن شکم، با مشورت پزشک می‌توانید از شکم‌بند استفاده کنید.
آیا بعد از زایمان سزارین، می‌توان به طور طبیعی زایمان کرد؟
اکثر زنانی که بصورت سزارین زایمان کرده‌اند، ممکن است در بارداری آینده بتوانند زایمان طبیعی داشته باشند. اگر معیارهای زیر را داشته باشید، شانس زایمان طبیعی بعد از سزارین افزایش می‌یابد:
- در حین سزارین یک برش عرضی کم در در رحم ایجاد شده باشد.
- لگن آنقدر کوچک نیست که بتواند نوزادی با اندازه نرمال را در خود جای دهد.
- بارداری چند قلو ندارید.
- اولین سزارین برای زایمان نوزاد بریچ انجام شده است.
انتظارات بعد از زایمان سزارین
در اثر داروهایی که در طول جراحی برای بی‌حس کردن استفاده می‌شود، احساس ناراحتی در معده، گرفتگی و خارش داشته باشید.
- ترشحات واژن
احتمالا تا چند روز پس از زایمان خونریزی واژینال داشته باشید. به این ترتیب بدن از شر خون و بافت اضافی در رحم خلاص می‌شود. چند روز اول خون قرمز روشنی را خواهید دید که به تدریج روشن‌تر می‌شود. سپس قهوه‌ای، زرد یا شفاف است.
- پس‌دردها
طبیعی است که چند روز پس از زایمان دردهایی شبیه درد قاعدگی داشته باشید. آنها رگ‌های خونی رحم را باریک می‌کنند تا از خونریزی بیش از حد جلوگیری کنند. با پزشک خود در مورد مصرف داروهای مسکن مشورت کنید.
- تورم و درد سینه
سه تا چهار روز اول بعد از زایمان، سینه‌ها چیزی به نام آغوز تولید می‌کنند. ماده‌ای غنی از مواد مغذی که به تقویت سیستم ایمنی کودک شما کمک می‌کند. پس از آن سینه‌ها با پر شدن از شیر متورم می‌شوند. می‌توانید با شیردادن یا پمپاز کردن و قراردادن پارچه‌های سرد روی سینه‌ها بین شیردهی به کاهش حساسیت کمک کنید. زمانی که شیر نمی‌دهید یک سینه‌بند محکم ببندید.
- تغییرات پوست و مو
در 3 الی 4 ماه اول متوجه نازک‌شدن مو خود می‌شوید که بدلیل تغییر سطح هورمون ایجاد می‌شود. همچنین ممکن است علائم کشش قرمز یا بنفش را روی سینه یا شکم مشاهده کنید. آنها از بین نمی‌روند ولی با تغییر رنگ به سفید یا نقره‌ای محو می‌شوند.
- احساس افسردگی و ناراحتی
در چند هفته اول بدلیل اینکه تازه مادر شده‌اید، احساس نگرانی و اضطراب دارید که بدلیل تغییرات هورمونی ناشی می‌شود. اگر بیش از دو هفته این احساسات را داشتید به پزشک مراجعه کنید. افسردگی پس از زایمان در بسیاری از مادران اتفاق می‌افتد.