غربالگری روتین زنان
هر زن برای اینکه از کیفیت زندگی سالمی برخوردار باشد باید نکاتی را در زندگی روزمره خود رعایت کند که این موارد شامل ورزش منطم، داشتن یک رژیم غذایی متعادل و سالم، کنترل استرس و اضطرابهای روزمره از موارد دیگری که جهت داشتن یک زندگی سالم در کنار نکات ذکر شده ضروری میباشد انجام آزمایشهایی جهت غربالگری بیماریهای خاص است تا با شناسایی این بیماریها در همان مراحل اولیه، درمان صحیح آغاز شود. بسیاری از بیماریها اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شوند به سادگی قابل درمان هستند اما زمانی که پیشرفت نمایند و سطح وسیعی از بدن را درگیر نمایند ممکن است هیچ گونه درمان موثری برای آنها وجود نداشته باشد.
در ادامه توضیح مختصری راجع به 6 تست غربالگری ضروری که لازم است زنان به صورت روتین انجام دهند اشاره شده است:
- ماموگرافی
- تست پاپ اسمیر و اچ پی وی
- تست کلسترول و چربی خون
- غربالگری فشار خون
- تست سرطان روده بزرگ
- تست تراکم استخوان
ماموگرافی
سرطان سینه یکی از شایعترین سرطانها در سراسر جهان میباشد به طوریکه تا یایان سال 2020 در حدود 7.8 میلیون زن مبتلا به سرطان سینه شناسایی شدند. این بیماری در ابتدا به صورت یک توده که هیچ گونه دردی را ایجاد نمیکند در قسمتی از سینه بروز پیدا میکند، اگر این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده نشود گسترش مییابد و کل بافت سینه، غدد لنفاوی و در نهایت سایر اندامها را درگیر خواهد نمود.
اگر یکی از اعضای خانواده قبلاً به این بیماری دچار شده باشد، احتمال ابتلا بقیه اعضاء نیز افزایش مییابد. بنابراین توصیه میشود همهی خانمها به صورت روتین معاینه پستان را انجام دهند و در صورت حس کردن تودهای مشکوک هرچه سریعتر به پزشک مراجعه نمایند.
علاوه بر خودآزمایی پستان لازم است که خانمها پس از سن 40 سالگی هر دو سال یک بار ماموگرافی انجام دهند. تصاویر حاصل از ماموگرافی میتواند وجود هرگونه تومور یا ناهنجاری را در مراحل ابتدایی تشخیص دهد.
تست پاپ اسمیر و اچ پی وی
سرطان دهانه رحم دومین سرطان شایع میان زنان میباشد. پاپ اسمیر آزمایشی است که تعدادی از سلولهای دهانه رحم را جمعآوری میکند و جهت بررسی بیشتر به آزمایشگاه فرستاده میشود تا هرگونه ناهنجاری سلولی بررسی شود و در صورت مشاهده سلولهای سرطانی، مراحل درمانی به سرعت آغاز خواهد شد.
بدون در نظر گرفتن سابقه فعالیتهای جنسی، زنان پس از سن 21 سالگی باید هر سه سال یک بار آزمایش پاپ اسمیر را انجام دهند، برخی پزشکان توصیه مینمایند همراه با تست پاپ اسمیر، تست اچ پی وی نیز جهت شناسایی سویههای ویروس پاپیلومای انسانی (که یک بیماری منتقله از راه تماس جنسی میباشد) نیز انجام شود.
بیش تر بخوانید : انتخاب بهترین متخصص زنان
آزمایش کلسترول و چربی
بیماریهای قلبی و عروقی هم در میان خانمها و هم در میان آقایان اولین علت مرگ و میر میباشند. بیماریهای قلبی و عروقی تحت عنوان قاتلان خاموش نیز شناخته میشوند زیرا در ابتدا هیچ گونه علائمی از خود بروز نمیدهند.
سطح کلسترول بالا احتمالا ابتلا به بیماریهای قلبی را به طرز چشمگیری افزایش میدهد به همین دلیل آزمایش کلسترول میتواند به عنوان یکی از آزمایشهای روتین برای خانمها در نظر گرفته میشود که پس از 20 سالگی لازم است هر 5 سال یک بار این آزمایش تکرار شود.
غربالگری فشار خون
فشار خون بالا با افزایش احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی و خطر سکته قلبی همراه میباشد و به عنوان زنگ خطری برای این بیماریها در نظر گرفته میشود. بنابراین توصیه میشود پس از سن 3 سالگی هر ساله در کنار سایر آزمایشاتی که جهت بررسی سلامت کودکان انجام میشود، سنجش فشار خون نیز صورت پذیرد تا در صورت وجود هرگونه مشکلی به سرعت مراحل پیشگیری از پیشرفت بیماری صورت پذیرد.
تست سرطان روده بزرگ
سرطان روده بزرگ به رشد سلولهای سرطانی در روده بزرگ اطلاق میشود، این بیماری معمولاً در افراد مسن دیده میشود اما گاهی در سنین نوجوانی و جوانی نیز ممکن است بروز پیدا کند. توصیه میشود شروع این تست در خانمها پس از سن 50 سالگی شروع شود.
آزمایشهایی که جهت غربالگری سرطان روده بزرگ پیشنهاد میشود شامل این موارد میباشد:
- کولونوسکوپی (هر 10 سال یکبار)
- توموگرافی کامپیوتری کولونوگرافی (هر 5 سال یکبار)
- سیگموئیدسکوپی (هر 5 سال)
- آزمایش مدفوع (هر سال)
سنجش تراکم استخوان
با افزایش سن، تراکم استخوانها کمتر میشود و استخوانها حالت شکنندهتری پیدا میکنند که به این حالت بیماری پوکی استخوان گفته میشود. بیماری پوکی استخوان به حدی باعث ضعیف شدن استخوانها میشوند که حتی انجام کارهای روزمره نیز جهت بیماران سخت و دشوار خواهد شد. زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلاء به این بیماری هستند زیرا 5 تا 7 سال پس از یائسگی 20 درصد توده استخوانی در خانمها از بین میرود.
تست تراکم استخوان که تحت عنوان تست سنجش جذب اشعه ایکس نیز شناخه میشود یک روش غربالگری جهت تشخیص سریعتر پوکی استخوان می باشد که با تهیه تصاویری از استخوانها میتوان تراکم آنها را تحت بررسی قرار داد. خانمهای بالای 60 سال لازم است که هر 2 سال یک بار این آزمایش را انجام دهند.
دکتر بهاره مرادیان
متخصص زنان، زایمان و نازایی
– مدرک دکترای پزشکی عمومی از دانشگاه علوم پزشکی تهران
– مدرک تخصص زنان و زایمان و نازایی در سال ۹۷ از دانشگاه علوم پزشکی ایران و دارای بورد تخصصی زنان و زایمان