انواع فیبروم های رحمی،عوارض،تشخیص و درمان

فیبروم‌ های رحمی، که به آنها میوم یا لیومیوم نیز گفته می‌شود، توده‌های غیرسرطانی (خوش‌خیم) هستند که در دیواره عضلانی رحم رشد می‌کنند. این توده‌ها یکی از شایع‌ترین تومورهای غیرسرطانی در زنان در سنین باروری هستند و ممکن است اندازه‌های مختلفی داشته باشند، از اندازه میکروسکوپی تا توده‌های بزرگ که می‌توانند منجر به تغییر شکل رحم شده و به سایر اندام‌های مجاور فشار وارد کنند.

انواع فیبروم های رحمی

انواع اصلی فیبروم‌ های رحمی شامل زیرمخاطی، زیرسروز، اینترامورال و ساقه‌دار هستند.

فیبروم‌های زیرمخاطی (Submucosal) در لایه داخلی رحم یا آندومتر رشد می‌کنند و ممکن است در داخل حفره رحم برجسته شده و باعث خونریزی‌های شدید قاعدگی و مشکلات باروری شوند.

فیبروم‌های زیرسروز (Subserosal) در سطح خارجی رحم رشد می‌کنند که این نوع فیبروم‌ها اغلب بزرگتر شده و ممکن است بر روی اندام‌های مجاور فشار وارد کنند و منجر به علائمی مانند درد لگن یا فشار در ناحیه شکم شوند.

فیبروم‌های اینترامورال (Intramural) در عضله دیواره رحم رشد می‌کنند و رایج ترین نوع فیبروم هستند، باعث بزرگ شدن رحم شده و می‌توانند باعث خونریزی‌های شدید قاعدگی و دردهای لگنی شوند.

فیبروم‌های ساقه‌دار (Pedunculated) به وسیله یک پایه یا ساقه به رحم متصل هستند و می‌توانند در داخل یا خارج از رحم رشد کنند. این نوع فیبروم‌ها ممکن است باعث دردهای شدید و ناگهانی شوند، به خصوص اگر ساقه آنها پیچ خورده و خون‌رسانی قطع شود.

علائم و نشانه های فیبروم های رحمی

فیبروم‌ های رحمی ممکن است علائم و نشانه‌های مختلفی را ایجاد کنند که بسته به اندازه، تعداد و محل قرارگیری آنها متفاوت است. برخی از زنان ممکن است هیچ‌گونه علائمی نداشته باشند و تنها در بررسی‌های معمول پزشکی متوجه وجود فیبروم شوند. اما در برخی موارد، فیبروم‌ها می‌توانند باعث خونریزی‌های شدید و طولانی مدت قاعدگی شوند که ممکن است منجر به کم‌خونی و ضعف عمومی گردد. درد و فشار در ناحیه لگن و درد در هنگام مقاربت نیز یکی از علائم شایع فیبروم است که می‌تواند به صورت دائمی یا متناوب بروز کند.

همچنین، مشکلات مربوط به ادرار، مانند تکرر ادرار یا احساس ناتوانی در تخلیه کامل مثانه، و یبوست نیز از دیگر علائم احتمالی فیبروم‌ های رحمی هستند. در برخی موارد، فیبروم‌ها می‌توانند مشکلات باروری ایجاد کرده و منجر به سقط مکرر یا مشکلات در دوران بارداری شوند.

عوامل افزایش ابتلا به فیبروم های رحمی

چندین عامل مختلف می‌تواند خطر ابتلا به فیبروم‌ های رحمی را افزایش دهد. اولین عامل سن است؛ به طوری که زنان در سنین باروری، به ویژه در دهه‌های ۳۰ و ۴۰ زندگی، بیشتر در معرض ابتلا به فیبروم قرار دارند. عامل دوم، ژنتیک و تاریخچه خانوادگی است؛ اگر مادری یا خواهر فردی به فیبروم مبتلا باشد، احتمال ابتلای او نیز بیشتر است. همچنین، نژاد و قومیت نیز نقش مهمی دارند؛ مثلاً زنان آفریقایی-آمریکایی نسبت به سایر نژادها بیشتر در معرض خطر هستند و فیبروم‌های بزرگتری نیز دارند.

علاوه بر این، هورمون‌های استروژن و پروژسترون که در دوران قاعدگی تولید می‌شوند، می‌توانند رشد فیبروم‌ها را تحریک کنند. از دیگر عوامل موثر می‌توان به وزن اشاره کرد؛ زنان دارای اضافه وزن یا چاقی بیشتر در معرض خطر هستند. عوامل دیگری مانند رژیم غذایی نادرست و استرس نیز می‌توانند احتمال ابتلا به فیبروم‌ های رحمی را افزایش دهند.

تغذیه و سبک زندگی نقش مهمی در افزایش یا کاهش خطر ابتلا به فیبروم‌ های رحمی دارند، رژیم غذایی نادرست و سبک زندگی ناسالم می‌توانند به طور قابل توجهی در ایجاد و رشد این توده‌ها تأثیرگذار باشند.

مصرف زیاد گوشت قرمز و محصولات فرآوری شده می‌تواند خطر ابتلا به فیبروم‌ های رحمی را افزایش دهد. این نوع غذاها معمولاً حاوی چربی‌های اشباع و مواد نگهدارنده هستند که می‌توانند تعادل هورمونی بدن را بر هم بزنند و باعث افزایش استروژن شوند. از طرف دیگر، مصرف کم میوه‌ها و سبزیجات نیز می‌تواند خطر ابتلا را بیشتر کند، زیرا این مواد غذایی حاوی ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌هایی هستند که به سلامت عمومی بدن و تنظیم هورمون‌ها کمک می‌کنند.

استرس مزمن نیز می‌تواند تعادل هورمونی بدن را مختل کند و به رشد فیبروم‌ها کمک کند بنابراین ورزش و فعالیت بدنی منظم می‌تواند به کاهش وزن و استرس و تنظیم هورمون‌ها کمک کند.

از دیگر جنبه‌های مهم سبک زندگی می‌توان به مصرف الکل و دخانیات اشاره کرد. مصرف زیاد الکل می‌تواند سطح استروژن را در بدن افزایش دهد و خطر ابتلا به فیبروم را بالا ببرد. همچنین، دخانیات نیز می‌تواند تأثیر منفی بر سلامتی رحم و تعادل هورمونی داشته باشد.

پیشگیری و مراقبت‌های پیشگیرانه

خوشبختانه تغییرات کوچک در سبک زندگی شما می تواند مزایای زیادی در هنگام مدیریت فیبروم رحم داشته باشد.

استرس بالا می تواند تعادل هورمونی شما را بر هم بزند و سطح استروژن و پروژسترون را کاهش دهد که باعث ترشح بیش از حد هورمون های استرس آدرنال مانند کورتیزول می شود و از طرفی، فیبروم های رحمی در محیط های هورمونی پر هرج و مرج رشد می کنند، بنابراین تکنیک‌های تمدد اعصاب – مانند یوگا، ماساژ، تای چی و طب سوزنی – به‌ عنوان ابزار مؤثری برای کنترل استرس، بلکه برای تسکین درد نیز موثر هستند.

مطالعات نشان داده است که خطر ابتلا به فیبروم در زنان چاق دو تا سه برابر بیشتر از زنان با وزن متوسط ​​است بنابراین فعالیت بدنی منظم بسیار کمک کننده می باشد.
وجود فیبروم های رحمی با افزایش سطح فشار خون نیز مرتبط است و شیوع فشار خون بالا در زنان مبتلا به فیبروم رحمی تا 40 درصد نشان داده شده است. بنابراین چکاپ های دوره ای و کنترل فشار خون در بیماران میتلا الزامی است.

غذاهای فرآوری شده دارای مواد افزودنی زیادی هستند که حتی غذای بالقوه سالم را نیز ناسالم می کند، به خصوص اگر قند، سدیم یا کالری بالایی داشته باشد. نشان داده شده است که حذف بیشتر غذاهای فرآوری شده از رژیم غذایی به توقف رشد فیبروم های جدید کمک می کند.

مصرف زیاد سویا با خطر بالای فیبروم رحم همراه است زیرا سویا حاوی فیتواستروژن است که می تواند سطح استروژن را افزایش دهد.

عوارض فیبروم‌ های رحمی

فیبروم‌ های رحمی می‌توانند عوارض مختلفی برای زنان به همراه داشته باشند که این عوارض بسته به اندازه، تعداد و محل قرارگیری فیبروم‌ها متفاوت است. یکی از شایع‌ترین عوارض فیبروم‌های رحمی، خونریزی شدید و طولانی مدت در دوران قاعدگی است که می‌تواند منجر به کم‌خونی و خستگی شود. علاوه بر این، برخی از زنان درد لگن یا فشار در ناحیه شکم را تجربه می‌کنند که می‌تواند به طور مداوم یا دوره‌ای باشد. فیبروم‌های بزرگ ممکن است باعث افزایش حجم شکم شوند و حتی ظاهری مانند بارداری ایجاد کنند.

عوارض دیگر شامل مشکلات باروری و بارداری است که می‌توانند باعث نازایی یا مشکلات در لقاح شوند و در صورت باردار شدن، احتمال سقط جنین یا زایمان زودرس را افزایش دهند. همچنین، فیبروم‌های نزدیک به لوله‌های فالوپ یا گردن رحم می‌توانند مسیر عبور اسپرم یا تخمک را مسدود کنند.

از دیگر عوارض فیبروم‌ها می‌توان به مشکلات ادراری اشاره کرد که فیبروم‌های بزرگ ممکن است به مثانه فشار آورده و باعث تکرر ادرار یا مشکل در تخلیه کامل مثانه شوند. به همین ترتیب، فشار بر روی روده می‌تواند منجر به یبوست یا سایر مشکلات گوارشی شود.

آیا فیبروم های رحمی عامل بیماریهای دیگر هستند؟

فیبروم‌های رحمی ممکن است با برخی بیماری‌ها ارتباط داشته باشند و تأثیرات متقابلی بر سلامت عمومی زنان بگذارند. خونریزی‌های شدید و طولانی مدت قاعدگی ناشی از فیبروم‌ها، می‌توانند منجر به کم‌خونی و باعث خستگی، ضعف، و سرگیجه شوند.
برخی مطالعات نشان داده‌اند که زنانی که به فیبروم‌های رحمی مبتلا هستند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای بیماری‌های قلبی و عروقی باشند که این ارتباط ممکن است به علت عوامل مشترک مانند سطح بالای استروژن و التهابات مزمن باشد.
و در آخر، اگرچه فیبروم‌ها تومورهای خوش‌خیم هستند، اما در موارد نادر می‌توانند با سرطان‌های رحمی اشتباه گرفته شوند.

تشخیص فیبروم‌ های رحمی

تشخیص فیبروم‌ های رحمی معمولاً با مراجعه به پزشک زنان و زایمان و انجام معاینات بالینی و تصویربرداری انجام می‌شود. در مرحله اول، پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و انجام معاینه لگنی می‌تواند به وجود فیبروم‌ها مشکوک شود. در معاینه لگنی، پزشک ممکن است تغییراتی در اندازه یا شکل رحم احساس کند که می‌تواند نشانه‌ای از وجود فیبروم باشد.

برای تشخیص و تعیین اندازه و محل دقیق فیبروم‌ها، از روش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی استفاده می‌شود. سونوگرافی لگن، که می‌تواند از طریق شکم یا به صورت واژینال انجام شود، تصاویر دقیقی از رحم و فیبروم‌ها ارائه می‌دهد. در برخی موارد، ممکن است نیاز به استفاده از سونوگرافی سه‌بعدی باشد تا جزئیات بیشتری از ساختار رحم به دست آید.

در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر، پزشک ممکن است از روش‌های تصویربرداری پیشرفته‌تری مانند ام‌آر‌آی (MRI) استفاده کند که می‌تواند تصاویر با وضوح بالایی از بافت‌های نرم بدن ارائه کند و به تشخیص دقیق‌تر فیبروم‌ها کمک کند.

در برخی موارد خاص، ممکن است نیاز به هیستروسکوپی باشد که در آن یک دستگاه نازک و منعطف با دوربین به داخل رحم وارد می‌شود تا پزشک بتواند داخل رحم را به طور مستقیم مشاهده کند. همچنین، لاپاراسکوپی که شامل وارد کردن دوربین از طریق یک برش کوچک در شکم است، می‌تواند برای بررسی فیبروم‌ های رحمی و سایر مشکلات لگنی استفاده شود.

درمان فیبروم‌ های رحمی

درمان فیبروم‌ های رحمی بسته به علائم، اندازه، محل قرارگیری فیبروم‌ها و وضعیت کلی سلامتی بیمار متفاوت است. در مواردی که فیبروم‌ها کوچک و بدون علائم هستند، پزشک ممکن است تنها به پایش منظم و معاینات دوره‌ای اکتفا کند.

در صورتی که فیبروم‌ها باعث علائم ناراحت‌کننده‌ای مانند خونریزی شدید، درد یا مشکلات باروری شوند، درمان‌های دارویی می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. داروهایی مانند آگونیست‌های هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) می‌توانند اندازه فیبروم‌ها را کاهش دهند و خونریزی را کنترل کنند. این داروها به‌طور موقت تولید استروژن و پروژسترون را کاهش می‌دهند و باعث یائسگی موقتی می‌شوند.

در برخی موارد، روش‌های غیرجراحی مانند آمبولیزاسیون شریان رحمی (UAE) مورد استفاده قرار می‌گیرد که در آن خون‌رسانی به فیبروم‌ها مسدود می‌شود و فیبروم‌ها کوچک می‌شوند. این روش معمولاً برای زنانی مناسب است که تمایلی به جراحی ندارند یا شرایط جراحی برای آن‌ها مناسب نیست.

اگر فیبروم‌ها بزرگ باشند یا علائم شدید ایجاد کنند و جراحی لازم باشد، میومکتومی یک روش جراحی است که در آن فیبروم‌ها برداشته می‌شوند و رحم حفظ می‌شود. این روش برای زنانی که هنوز می‌خواهند باردار شوند مناسب است. در موارد شدیدتر یا زمانی که حفظ رحم ضروری نباشد، هیسترکتومی انجام می‌شود که شامل برداشتن کامل رحم است و به‌عنوان یک راه‌حل دائمی محسوب می‌شود.

سوالات متداول